1998: "UNSCOM teruggetrokken"
2002/2003: "UNSCOM uitgezet"
Uit de analyse van de Nederlandse berichtgeving over het einde van de UNSCOM-missie blijkt dat de landelijke dagbladen hun oren hebben laten hangen naar de Amerikaanse en Nederlandse oorlogspropaganda.
Een van de gevolgen van de Golfoorlog (1990 – 1991) was dat Saddam Hoessein wapeninspecteurs van UNSCOM, de United Nations Special Commission, tot Irak moest toelaten. Zij zouden op zoek gaan naar verboden wapens. Eind 1998 ontstaat er echter een ruzie tussen de Verenigde Staten en Irak. De Amerikanen beschuldigden Irak ervan dat het niet voldoende meewerkte met de wapeninspecteurs. Andersom beschuldigden de Irakezen de Verenigde Staten ervan via UNSCOM het land te bespioneren voor militaire doeleinden (wat later door de Washington Post en andere Amerikaanse kranten werd bevestigd (noot 1)). De Amerikaanse president Clinton besloot Irak hierom te bombarderen. De Verenigde Naties trokken de inspecteurs daarom uit Irak terug.
De Nederlandse kranten berichten in 1998 hierover. Daarin wordt consequent geschreven dat UNSCOM haar wapeninspecteurs uit het land heeft teruggetrokken, omdat de Verenigde Staten het land wilden bombarderen. Dagblad Trouw schrijft bijvoorbeeld: "UNSCOM had gisteren eerder op de dag alle inspecteurs uit Irak teruggeroepen. Naar later bleek was toen de beslissing om Bagdad aan te vallen al genomen" (noot 2). De Volkskrant: "Met de terugtrekking van de VN-inspecteurs uit Irak, lijkt nu eindelijk de weg vrij voor Washington om met een grote, vernietigende aanval eindelijk de Iraakse wapenprogramma’s uit te schakelen" (noot 3). Het NRC Handelsblad: "De VN hebben de staf van UNSCOM vandaag meteen uit Irak gehaald. Het vertrek van de 400 employés van humanitaire VN-organisaties, wier aanwezigheid een eventuele Amerikaanse militaire actie in de weg zou staan, is in voorbereiding".(noot 4). Kortom, de inspecteurs zijn teruggetrokken.
Ronduit merkwaardig is het dat vier jaar later, eind 2002/begin 2003, wanneer de oorlog tegen Irak in volle voorbereiding is, vrijwel alle kranten opeens schrijven dat de wapeninspecteurs in 1998 niet werden teruggetrokken, maar dat Saddam Hoessein de inspecteurs het land had uitgezet. Trouw: "UNSCOM werd in 1998 door de Iraakse dictator Saddam Hoessein het land uitgezet, zodat er gedurende bijna vier jaar geen directe controles zijn geweest op wat Saddam op het gebied van wapens aan het doen is" (noot 5). De Volkskrant: "(...) toen Irak de VN-inspecteurs de toegang tot het land ontzegde" (noot 6). Het NRC Handelsblad doet het beter. Half november 2002 schrijft de krant nog dat de wapeninspecteurs werden teruggetrokken, maar in latere berichten meldt de krant dat niet langer. Het schrijft dan alleen nog maar dat in 1998 de missie ‘eindigde’ (noot 7). De reden daartoe lijkt het vergeten te zijn. Ook de Telegraaf (noot 8) en de regionale voorlopers van het Algemeen Dagblad schrijven dat de inspecteurs Irak waren ‘uitgezet’ (noot 9).
Hoe kunnen kranten die een gebeurtenis eerst correct beschreven hebben het vier jaar later opeens collectief vergeten zijn? Dat lijkt alles te maken te hebben met de Amerikaanse en Nederlandse oorlogspropaganda. De foutieve beschrijving van de situatie in 1998 past namelijk naadloos binnen deze propagandacampagne tegen Irak die in de loop van 2002 steeds krachtiger werd. Zowel Bush als Balkenende beweerden in de maanden voor de oorlog dat de wapeninspecteurs het land waren uitgezet. Deze boodschap, die het politieke doel had het regime van Saddam Hoessein als onbetrouwbaar weg te zetten en daarmee de oorlog te rechtvaardigen, werd keer op keer herhaald.
De landelijke dagbladen hebben simpelweg de propaganda van Amerikaanse en Nederlandse politici – zonder het op waarheid te checken en ondanks het in 1998 al eens correct te hebben weergegeven – overgenomen. Ze hebben het bovendien als feit en niet als bewering gepresenteerd. Het lijkt erop dat de Nederlandse pers zo onder de indruk was van de oorlogshitserij dat elk vermogen tot kritisch nadenken en het checken van feiten – terwijl dat toen juist nodig was – verloren was gegaan.
Jip van Dort
- Noten:
- Barton Gellman, Washington Post, U.S. Spied On Iraqi Military Via U.N, Arms Control Team Had No Knowledge Of Eavesdropping (2 maart 1999).
Terug naar tekst - Trouw, Amerikaanse bommen op Irak, Britten betrokken bij operatie Desert Fox, Clinton: Van belang voor de hele wereld, Aanval kan dagen duren (17 december 1998).
Terug naar tekst - De Volkskrant, Wapenprogramma's doelwit van troepenmacht (17 december 1998).
Terug naar tekst - NRC Handelsblad, Irak botst weer met wapencommissie; VN evacueren inspecteurs UNSCOM (16 december 1998).
Terug naar tekst - Johan ten Hove, Trouw, Naar de woestijn; Hans Blix Profiel (29 november 2002).
Terug naar tekst - De Volkskrant, Blix beschikt over nieuwe snufjes ; Wapeninspecteurs kunnen nu veel meer met modernste technologie (20 november 2002).
Terug naar tekst - Karel Knip, NRC Handelsblad, Inspecteurs hullen zich in stilzwijgen (14 december 2002).
Terug naar tekst - Kirsten Coenradie, De Telegraaf, Transatlantische ruzie over oorlog Irak (24 januari 2003).
Terug naar tekst - Utrechts Nieuwsblad, VS eisen harde opstelling Unmovic Wapeninspecteurs weer terug in Irak (18 november 2002).
Terug naar tekst
Naar boven
Naar beginpagina