19 maart 2014

Rusland en de Krim

Sancties en militaire provocaties

Bas van der Plas/INSUDOK

Na de inlijving van de Krim door Rusland waart een storm van reacties over de wereld. Van Washington tot Brussel en van Warschau tot Ankara verdringt men zich om vooral met verontwaardiging en de dreiging van sancties tegen Moskou uit te spreken.

De Turkse regering van Erdogan spreekt zijn meest oorlogszuchtige verklaringen tegen Rusland uit, met het dreigement dat Turkije de Bosporus zal sluiten voor Russische schepen als er sprake zal zijn van geweld tegen Tataren op de Krim. Turkije zal het referendum van de Krim niet erkennen, zei Erdogan.

Ook uit Washington komt dreigende taal en zet de regering van Obama zijn marionettenregering in Oekraïne en de regionale bondgenoten in om een reeks militaire provocaties voor te bereiden.

Na een toespraak op 18 maart voor de leden van het parlement van de Russische Federatie tekende president Vladimir Poetin een verdrag over annexatie van de Krim en de opname van het schiereiland binnen de Russische Federatie. De Amerikaanse vice-president Joseph Biden reageerde erop door Rusland te beschuldigen van een "flagrante schending van het internationaal recht" en het organiseren van een "onbeschaamde militaire inval". En hij eindigde zijn commentaar met het dreigement dat "de VS inzet van grondtroepen naar de Baltische staten overweegt voor nieuwe militaire oefeningen".

Ook op 18 maart verklaarde de Oekraïense premier Arseniy Yatsenyuk dat het conflict in de Krim een militaire fase was ingegaan. Hij beschuldigde Russische troepen van het doden van een Oekraïense militair op een basis in de buurt van Simferopol, de hoofdstad van de Krim, en noemde het incident een oorlogsmisdaad. Hij gaf troepen van Oekraïne vervolgens de bevoegdheid om te vuren uit 'zelfverdediging'.

Maar niet alleen op de Krim is er sprake van militarisering van de gebeurtenissen. Op 17 maart waren de Oekraïense strijdkrachten druk in de weer met bewegingen van tanks en het graven van loopgraven in het Donbassbekken in het oosten van het land. De Oekraïense grenstroepen verklaarden dat Russische troepen een bedreiging vormden voor de regio's Kharkiv, Donetsk en Lugansk. De stad Donetsk, waar de Russischsprekende inwoners een referendum eisen analoog aan dat op de Krim, kreeg een nieuwe leider in de vorm van de oligarch Sergei Taruta, hoofd van de Industriële Unie van Donbass en de op twee na rijkste oligarch van Oekraïne. Hij heeft gedreigd om over te gaan tot arrestaties om de protesten te breken. "De zachte aanpak is voorbij, nu gaan we onszelf verdedigen", verklaarde hij.

Intussen werd in Kiev door de Oekraïense regering een besluit genomen om met een bedrag van meer dan $ 600 miljoen de militaire verdedigingswerken te versterken en over te gaan tot een gedeeltelijke mobilisering van de krijgsmacht. Op 16 maart weigerde Kiev om zijn troepen uit de Krim te verwijderen, ondanks een vredesverdrag dat op diezelfde dag getekend werd met Rusland. Minister van Justitie Pavlo Petrenko zei dat de belangrijkste opdracht is om de militaire macht van de Oekraïne te herstellen. "Ons leger moet gevechtsklaar zijn", voegde hij eraan toe.

Motivatie Poetin

In zijn toespraak tot het Russische federale parlement zei Poetin dat het referendum op de Krim in overeenstemming was met het Handvest van de Verenigde Naties, waarin sprake is van het recht der naties op zelfbeschikking. En hij vervolgde met te zeggen: "Overigens wil ik u eraan herinneren dat toen Oekraïne zich afscheidde van de Sovjet-Unie het precies hetzelfde deed, bijna woord voor woord ... Bovendien verwezen de autoriteiten op de Krim naar het bekende Kosovo-precedent - een precedent door onze westerse collega's met hun eigen handen gemaakt in een zeer vergelijkbare situatie toen ze het erover eens waren dat de eenzijdige afscheiding door Kosovo van Servië, precies wat de Krim nu doet, legitiem is en geen toestemming nodig had van de centrale regering van het land. (... ) Overeenkomstig artikel 2 , Hoofdstuk 1 van het Handvest van de Verenigde Naties was het Internationaal Gerechtshof van de VN het eens met deze aanpak en maakte de volgende opmerking in zijn arrest van 22 juli 2010 en, ik citeer: 'Geen algemeen verbod kan worden afgeleid uit de praktijk van de Veiligheidsraad met betrekking tot de verklaringen van onafhankelijkheid' en 'Algemeen internationaal recht bevat geen verbod op onafhankelijkheidsverklaringen'." Zo hield Poetin zijn gehoor voor.

Het voorbeeld dat hij vervolgens noemt is een bloedig hoofdstuk in de geschiedenis van het uiteenvallen van de voormalige Federale Republiek Joegoslavië. In 1991 hielden ook Kroatië en Slovenië referenda om zich af te scheiden van Joegoslavië. Ook deze referenda waren niet op een nationale basis uitgevoerd, dat wil zeggen binnen geheel Joegoslavië. Van Amerikaanse zijde wordt nu gesteld dat in geheel Oekraïne een juridische geldig referendum over de Krim zou moeten worden gehouden. Maar desondanks heeft in het geval van Joegoslavië de Europese Unie in januari 1992 de onafhankelijke staten Kroatië en Slovenië erkend. De VS volgden haar voorbeeld in april 1992. Niet voor het eerst en wellicht ook niet voor het laatst dat Washington de politiek van de 'dubbele standaard' hanteert.

In 1991 werd er in Kosovo een referendum gehouden over onafhankelijkheid, dat werd geboycot door Serviërs die in de regio wonen. In februari 1992 was er in Bosnië Herzegovina een referendum over onafhankelijkheid in strijd met de eigen grondwet en die van de Federale Republiek Joegoslavië. In april van dat jaar erkenden de VS evenwel Bosnië als zelfstandig land. De burgeroorlog tussen Bosnische moslims, Kroaten en Serviërs die daarop volgde duurde tot 1995.

De Kosovo-oorlog begon op 28 februari 1999 en duurde tot 11 juni 1999. Op de Rambouillet-gesprekken die aan de bombardementen door de VS en de NAVO voorafgegaan waren eiste de NAVO een referendum over onafhankelijkheid in Kosovo. De oorlog op de grond werd uitgevochten door etnische Servische troepen van de Federale Republiek Joegoslavië en het Kosovo Bevrijdingsleger (UCK), een etnische Albanese terroristische groep die werd gesteund door Washington. De VS en de NAVO voerden bombardementen uit die duizenden het leven kostten, met als uiteindelijke doel afzetting van de regering van Slobodan Milosevic.

In 2008, nadat Kosovo onder toezicht van de Verenigde Naties was geweest, verklaarde men zich onafhankelijk van Servië. Het deed dit in weerwil van de centrale regering in Belgrado. De Europese Unie en de Verenigde Staten erkenden al spoedig de eeuwenoude Servische provincie als een onafhankelijke staat.

Rapport uit Kiev

In het geval van de huidige situatie in Oekraïne, moet worden opgemerkt dat alle referenties naar de Oekraïense soevereiniteit een verwijzing zijn naar een regering die aan de macht kwam door een staatsgreep. In dit verband is een rapport, opgesteld in opdracht van de Oekraïense regime en geplaatst op de EuroMaidan-website opmerkelijk. (zie euromaidanpr.wordpress.com)

Het rapport stelt dat de afzetting van president Viktor Janoekovitsj legaal was. Maar het bevat ook teksten die duidelijk maken dat het tegenovergestelde het geval is. Het rapport begint met de woorden "hoewel er geen constitutionele gronden voor het inkorten van de presidentiële termijn waren, werd de nieuwe regering aangesteld in overeenstemming met de Oekraïense wet ... ". Verderop wordt gesteld: "In artikel 108 van de Grondwet ... worden vier gevallen voor de vroegtijdige beëindiging van het gezag van de president genoemd: Aftreden, in staat van beschuldiging stellen, dood en een onvermogen om aan te blijven wegens gezondheidsredenen". Er staat dan: "Geen van deze zich heeft voorgedaan".

Het rapport stelt: "Een overeenkomst om de crisis op te lossen werd op 21 februari 2014 ondertekend tussen de zittende president Janoekovitsj en de 'drie tenoren' van Maidan: Arseniy Yatsenyuk, Vitaliy Klitschko en Oleh Tiahnybok. Deze overeenkomst vereist dat er binnen 48 uur een speciale wet werd goedgekeurd, ondertekend en in werking zal treden, om een terugkeer naar de Grondwet van Oekraïne uit 2004 te bewerkstelligen... ".

"Echter," zo gaat het rapport verder "niet lang daarna is Janoekovitsj verdwenen en heeft het door het Parlement genomen besluit niet getekend. Een besluit met betrekking tot de 'zelf-terugtrekking' van de president werd aangenomen waarin werd verklaard dat de president van Oekraïne, Viktor Janoekovitsj, zich op een ongrondwettelijke manier terugtrok uit de uitoefening van constitutionele bevoegdheden en dus geen enkele taak uitvoerde."

"Daarom, ondanks de onbetwistbare tekortkomingen van de resolutie over de verwijdering van Janoekovitsj uit de macht is zijn afzetting legaal verklaard en een uitdrukking van het grondwettelijk beginsel van de soevereiniteit van de Oekraïense natie".

In Poetins toespraak ging hij ook in op de pogingen van de VS en hun bondgenoten voor het creëren van de crisis in Oekraïne en kwam met het aanbod van een compromis. Volgens Poetin waren de Maidan-protesten in Kiev een uitdrukking van 'nationalisten, neonazi's, russofoben en antisemieten' die deze staatsgreep uitvoerden die gesteund werden door buitenlandse sponsors. Hij beschuldigde het Westen van meten met twee maten, omdat het ingreep in Kosovo in 1999 en bekrachtigde dat de provincie zich eenzijdige afscheidde van Servië.

"In Oekraïne," zei hij, 'had het Westen zich onverantwoord gedragen door de protesten te stimuleren waardoor president Janoekovitsj omvergeworpen werd, totdat Rusland geen stap meer terug kon doen." Hij verklaarde dat Rusland nationale belangen heeft die moeten worden gerespecteerd . Het land zou kunnen worden geconfronteerd met de mogelijkheid dat Sevastopol, waar de Zwarte Zee-vloot van Rusland is gebaseerd, wordt gebruikt door de NAVO, wat een dreiging zou hebben betekend voor het zuiden van Rusland.

Internationale reacties

Poetins aanbod van een compromis, wat in wezen een belofte inhield om niet verder te gaan met interventies in Oekraïne, werd door Washington, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk afgewezen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel veroordeelde de houding van Rusland ten opzichte van de Krim als zijnde "tegen het internationaal recht", terwijl de Franse president François Hollande zei: "De volgende bijeenkomst van de Europese Raad op 20-21 maart moet de mogelijkheid bieden voor een sterke en gecoördineerde Europese reactie...", en de Britse premier David Cameron stelde dat "verdere maatregelen moeten worden genomen tegen wat minister van Buitenlandse Zaken William Hague beschreef als een landroof."

Op verzoek van de Amerikaanse president Barack Obama zal er in de week van 24 maart een gecombineerde G-7 en Europese Unie crisisvergadering in Den Haag bijeenkomen. De VS dreigen samen met de Europese Unie met een escalatie van sancties, tot nu toe beperkt tot politieke figuren die dicht bij Poetin staan, maar ook bedrijven en de handel kunnen in de toekomst worden aangepakt. Op 18 maart maakte Washington bovendien bekend dat de VS opnieuw hun energie zullen richten op het opbouwen van een regionale militaire alliantie tegen Rusland.

De VS en de EU verstrekken de financiering en de militaire uitrusting aan Oekraïne voor een nieuw opgerichte 60.000 man sterke Nationale Garde, onder leiding van de fascistische politici Andriy Parubiy en Dmytro Yarosh, die milities omvat van Pravy Sektor en Svoboda.

Na een ontmoeting met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Andriy Deshchytsia op 17 maart beloofde NAVO-secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen een partnerschap dat "omvat de ontwikkeling van banden met de Oekraïense strijdkrachten en de uitbreiding van het aantal gezamenlijke oefeningen". En hij zei dat daarnaast de NAVO Oekraïne meer actief zal betrekken bij de multinationale projecten met betrekking tot de ontwikkeling van de militaire mogelijkheden.

Een belangrijke rol in de Amerikaanse militaire aanwezigheid wordt toegewezen aan Polen, waar de Amerikaanse vice-president Joseph Biden in Warschau gesprekken voerde met premier Donald Tusk en president Bronislaw Komorowski. Polen is geostrategisch van groot belang, het land is sinds 2004 lid van de NAVO en grenst aan drie voormalige Sovjetrepublieken ( Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne) en de Russische enclave Kaliningrad aan de Oostzee. Polen stond om die reden al eerder in het brandpunt van de Amerikaanse belangstelling met het voorstel tot plaatsing van een raketafweersysteem, het Pools Schild genaamd, dat in 2009 werd afgewezen door Obama als gevolg van de Russische tegenstand. De mogelijkheid bestaat dat Polen nu opnieuw een poging zal doen om tot plaatsing te komen.

Het plan is nu om het Medium Extended Air Defense System, kortweg MEADS, te kopen in de VS. De regering-Obama gaf medio maart hoofdaannemer Lockheed Martin al toestemming om MEADS aan Warschau aan te bieden. Polen heeft ook aangekondigd om een multinationale militaire brigade te willen vormen met de Kaukasische staten, Oekraïne en Litouwen. Dit voorstel werd voor het eerst al bekendgemaakt in 2009, maar de ministers van Defensie van de betrokken landen zullen elkaar nu ontmoeten om te spreken over een brigade die langs de oostgrens van de NAVO zal lopen en de Oekraïense strijdkrachten dichter bij het Westen brengt. In de tweede week van maart bezocht de Oekraïense vice-minister van Defensie het NAVO-hoofdkwartier om deze stap te bespreken.

Vice-president Joseph Biden had ook nog een ontmoeting met de Litouwse president Dalia Grybauskaite, de Letse president Andris Berzins en de Estse president Toomas Hendrik Ilves. Letland en Estland delen grenzen met Rusland. Alle drie de landen hebben een belangrijke minderheid van etnische Russen onder hun bevolking. Russen in Letland, die een derde van de bevolking uitmaken, worden beschouwd als 'niet-burgers' en mogen niet stemmen. Ook daar kunnen spanningen verwacht worden onder de Russen, gelijk op de Krim gebeurde en in het oosten van Oekraïne. De erfenis van de Sovjet-Unie is voorlopig nog niet voorbij!

Bas van der Plas/INSUDOK

Dit artikel is eerder gepubliceerd op www.czarina.nl.


Naar boven
Naar beginpagina