De Nobele Obama
De Nobelprijs voor de Vrede gaat dit jaar naar de Amerikaanse president Barack Obama. Dat heeft het comité in de Noorse hoofdstad Oslo vrijdag bekendgemaakt. Deze opmerkelijke keuze is voor Kees Kalkman aanleiding om na te denken over wat Obama tot nu toe heeft bereikt.
door Kees Kalkman
De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan president Barack Obama kwam voor mij onverwacht en is enigszins verbazingwekkend. Immers, het team van Obama broedt momenteel op een escalatie van de oorlog in Afghanistan, waarbij de enige keuze lijkt te zijn of er 20.000, 40.000 of 60.000 Amerikaanse soldaten extra in de Afghaanse gehaktmolen worden geslingerd.
Obama, slechts negen maanden in functie, zou voor mij een betere kandidaat geweest zijn indien hij inmiddels zijn generaals opdracht had gegeven om een fatsoenlijke exit-strategie te ontwerpen waarbij binnen een jaar de laatste buitenlandse militair het Afghaanse grondgebied kan verlaten.
Gegrinnik
De nacht nadat het grote nieuws bekend was geworden, moet een hels gegrinnik opgestegen zijn uit het graf van Alfred Nobel, de uitvinder van het dynamiet en de bedenker van de prijs. Want ongeveer tezelfdertijd werd bekend dat het Pentagon koortsachtig fondsen bijeen aan het garen is voor een nieuwe bunker-buster, de Massive Ordnance Penetrator, een bom van 30.000 pond die in staat moet zijn Iraanse en Koreaanse bunkers 60 meter onder de grond te vernietigen.
De Nobelprijs voor de Vrede, zo leren we bij Wikipedia, is de enige die wordt uitgereikt door een Noors comité, de andere Nobelprijzen komen uit Zweden. De toekenning van de prijs is niet geheel onomstreden. Onder de winnaars zitten vreemde snuiters zoals president Theodore Roosevelt (1906), die kan gelden als de godfather van het Amerikaanse imperialisme.
Maar ook een radicale pacifist als Carl von Ossietzky (1936) kreeg de prijs. Dat was overigens een vorm van actie van het comité, een uiteindelijk mislukte poging om Von Ossietzky uit het nazi-concentratiekamp waar hij zat opgesloten te bevrijden. Het comité hoopte te bereiken dat de man de prijs zelf op mocht komen halen.
Na de Tweede Wereldoorlog had het comité er een handje van om de prijs te geven aan vijanden die met elkaar in onderhandeling waren gegaan, ook als dit verder soms tamelijk verdachte lieden waren. Zo kreeg Henry Kissinger, verantwoordelijk voor de rampzalige bommencampagne op Cambodja de Nobelprijs (1973, samen met de Vietnamees Le Duc Tho).
Zo figureren ook de Egyptenaar Sadat en de Israëliër Begin (onder wiens regie in Libanon later in twee kampen Palestijnse vluchtelingen werden uitgeroeid), Mandela en De Klerk en Arafat, Peres en Rabin op de lijst. In die traditie had het meer voor de hand gelegen de prijs aan Obama en Ahmedjinedad samen te geven, maar dat hebben de Noren blijkbaar niet aangedurfd.
Gemengde gevoelens
De keuze is aanleiding om na te denken over wat Obama tot nu toe heeft bereikt. Dat geeft gemengde gevoelens. Een rechtse denktank uit de realistische school als Stratfor – Texanen uit de sfeer van de militaire inlichtingendienst – constateerde eind augustus dat het meest opmerkelijke aan de buitenlandse politiek van Obama is dat deze geheel in lijn is met die van zijn voorganger Bush.
Ik zou dat wat willen nuanceren. Er zijn inderdaad overeenkomsten met Bush in zijn nadagen, toen figuren als minister van Defensie Robert Gates op het toneel waren verschenen om de meest krankjorume aspecten te corrigeren. Maar Obama heeft tot nu toe drie dingen gedaan, die Bush waarschijnlijk nooit gedaan zou hebben: de sluiting van Guantánamo Bay bekend maken, praten met Iran zonder voorwaarden en het raketschild in de vorm waar de Russen het meest een hekel aan hebben vaarwel zeggen.
In Irak volgt Obama inderdaad de door Bush uitgestippelde politiek van gefaseerde terugtrekking, in Afghanistan dreigt escalatie en uitbreiding van de oorlog tot in Pakistan. De vergelijking met de Vietnam-oorlog hoor je steeds vaker. In het Midden-Oosten is niets bereikt, Israël is op geen enkel moment echt onder druk gezet en de gezant van Obama heeft onverrichterzake moeten afdruipen.
Van Obama zelf krijg je soms de indruk dat hij wel beter weet, maar geheel is overgeleverd aan de Clintons onder wie de ellende eigenlijk is begonnen. Wat vooral ontbreekt, is een beweging die Obama kan dwingen zijn beloften waar te maken en een tegenwicht vormt voor de generaals en het militair-industrieel complex.
Eerder gepubliceerd op de website van Ravagedigitaal
Naar boven
Naar beginpagina