Nucleaire politiek of public relations?
De nieuwe nucleaire strategie van president Obama, de Nuclear Posture Review 2010 (NPR), roept bij kernwapencritici gemengde gevoelens op. Paul Ingram, de directeur van de internationale denktank BASIC, schrijft in de Britse Guardian dat het in elk geval een vooruitgang is in vergelijking met de vorige uit 2002. Die was vervaardigd in de periode Bush en probeerde het idee te introduceren dat een kernwapenoorlog met mini-nukes, bunker-busters en contra-proliferatie door als eerste toe te slaan tot de reële mogelijkheden behoorde. Het nu vastgestelde document ademt een andere sfeer, die van multilaterale wapenbeheersing en de belofte van ontwapening in de toekomst. Deze NPR geeft niet-kernwapenstaten een garantie dat ze door de VS niet als eerste met kernwapens zullen worden aangevallen, maar maakt daarbij een belangrijk voorbehoud. Het geldt namelijk alleen als die staten zich aan de verplichtingen van een non-proliferatie regime houden.
Volgens Ingram is de nieuwe NPR verder het resultaat van een compromis tussen Obama en zijn van Bush geërfde minister van defensie Robert Gates. In ruil voor een bijna ongekende toename van de begroting voor kernwapens, aangeduid als investering in betrouwbaarheid, veiligheid, infrastructuur en personeel, heeft Gates de concessie gedaan dat nieuwe types kernkoppen en nucleaire tests niet nodig zijn en dat er kan worden bespaard op de aantallen kernwapens die in reserve worden gehouden voor het geval van technische mankementen en crises.
De conclusie van Ingram is dat deze NPR niet het broodnodige signaal voor de non-proliferatie conferentie van mei in New York is, maar wel een stap in de goede richting.
Stephen Walt ziet in Foreign Policy (VS) meer nucleaire retoriek dan politiek. De prioriteit in de strategie wordt nu minder gelegd bij kernwapens, hetgeen klopt met de belofte van Obama om de nucleaire arsenalen uiteindelijk in te krimpen. Maar verder ziet hij de verklaring als van weinig werkelijke betekenis en mogelijk zelfs contraproductief. Walt – overigens geen tegenstander van het afschrikkingsdenken – stelt dat wat een regering van de VS ook zegt over zijn nucleaire strategie, geen enkele potentiële tegenstander daarop zal vertrouwen in geval van crisis of oorlog. Er is namelijk niets wat de VS in zo’n situatie ervan zou weerhouden om van mening te veranderen en daarnaast is er altijd de mogelijkheid van een onvoorspelbare of onbedoelde escalatie.
Het idee om staten zoals Iran, Noord-Korea en Syrië uit te zonderen zou in de visie van Walt zelfs het tegendeel kunnen bereiken van het bedoelde. Als de VS nu in feite zeggen dat ze zich het recht voorbehouden om als eerste kernwapens te gebruiken tegen Iran, terwijl dat land ze zelf niet heeft, dan zou dat de Iraanse leiders juist in de overtuiging kunnen sterken dat een eigen afschrikkingswapen nog niet zo’n gek idee is.
Ook het commentaar van Andreas Zumach in de Duitse Tageszeitung is, dat het effect op landen met een nucleaire ambitie groter zou zijn geweest als Obama zich binnen zijn eigen regering tegen het Pentagon sterker had gemaakt voor een duidelijker geformuleerde doktrine. Obama zelf zou er volgens hem voor zijn geweest om af te zien van het eerste gebruik van kernwapens tegen alle staten zonder uitzondering. Bovendien is het Obama nog niet gelukt het verdrag op een alomvattend verbod van kernproeven door de Senaat te loodsen.
Verder wijst Zumach erop dat op het terrein van de conventionele oorlogsvoering de VS nu de strategie van de global prompt strike hebben afgekondigd. Dat houdt in dat de VS binnen een paar jaar in staat zullen zijn vanuit hun eigen territorium elke plek op aarde binnen tien minuten met supersnelle conventionele precisiewapens te vernietigen. Dat zal in de hoofdsteden van de potentiële tegenstanders niet erg geruststellend werken en maakt het opgeven van eventuele nucleaire plannen onwaarschijnlijk.
Ten slotte, de NPR laat de mogelijkheid open de opslag van taktische kernwapens van de VS (zoals op Volkel) in de toekomst te handhaven, afhankelijk van verdere besluitvorming binnen de NAVO, maar wil de JSF wel geschikt maken voor nucleaire bommen van het type B-61.
Kees Kalkman
Bronnen:
Paul Ingram, Obama’s nuclear posture is a step in the right direction, but not disarmament. The Guardian, 6 april 2010
Stephen M. Walt, Nuclear Posture Review (or Nuclear Public Relations?). Foreign Policy, 6 april 2010
Andreas Zumach, Eine Geste gegen das atomare Wettrüsten. Die Tageszeitung, 7 april 2010
Zie ook:
BASIC (British American Security Infromation Council), Getting to Zero Update 8 april 2010
Chris Lindborg, Considering NATO’s Tactical Nuclear Weapons after the U.S. Nuclear Posture Review (pdf). BASIC Backgrounder, 7 april 2010
Naar boven
Naar beginpagina