Belgische ministers ontwijken vragen over uraniumwapens in Libië
door Willem van den Panhuysen
Gepubliceerd op DeWereldMorgen.be
De gezondheidseffecten van het gebruik van wapens met verarmd uranium werden reeds lang geleden beschreven in technische rapporten van het Amerikaanse leger. De ministers De Crem en Vanackere lijken de ernst van de zaak nog niet in te zien en sloven zich uit in het geven van vage antwoorden op vragen over de mogelijke doorvoer in België en het potentiële gebruik van uraniumwapens in Libië.
Zo schreef in juni 1995 het U.S. Army Environmental Policy Institute in haar technisch rapport Health and Environmental Consequences of Depleted Uranium use in the U.S. Army:
"Het aantal verarmd uranium patiënten op toekomstige slagvelden zal waarschijnlijk significant toenemen omdat andere landen wapensystemen zullen gebruiken die verarmd uranium bevatten." (1)
Doorvoer van uraniumwapens in België?
De kranten De Standaard en De Morgen meldden eind januari 2011 dat Belgische diplomaten in 2007 de VS-regering hadden verzekerd dat doorvoer in België van wapens met verarmd uranium, ondanks een Belgisch verbod, toch kan plaatsvinden. De Belgische Coalitie Stop uraniumwapens! bezorgde daarom enkele vragen aan parlementairen.
Kamerlid Dirk Van der Maelen (SP.A) vroeg aan minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere (CD&V) of er sinds de inwerkingtreding van de Belgische wet tegen uraniumwapens (21 juni 2009) doorvoer heeft plaatsgevonden via de Belgische lucht- en zeehavens. Het antwoord van de minister blonk uit in vaagheid.
Zo stelt minister Vanackere dat zijn "administratie niet beschikt over gegevens betreffende doorvoer van uraniumwapens" omdat (a) "de van kracht zijnde federale wapenwet de toekenning van vergunningen voor verboden wapens niet toestaat", en (b) "de algemene douaneregelgeving over de in-, uit- en doorvoer een vrijstelling van vergunning voorziet voor transporten van de strijdkrachten van NAVO-partners, op basis van een attest verstrekt door het defensieministerie van het land van vertrek". (2)
Omdat de minister niet aangeeft op welke periode zijn antwoord (a) slaat en omdat hij niets zegt over de aflevering en goedkeuring van die attesten (b), hebben de kamerleden Wouter De Vriendt (Groen!) en Dirk Van der Maelen bijkomende vragen ingediend.
Uraniumwapens in Libië?
Zij stelden ook vragen over het potentiële gebruik van uraniumwapens door de westerse interventiemacht in Libië. Begin juli 2011 heeft minister Vanackere op een schriftelijke parlementaire vraag van Van der Maelen geantwoord dat hij het eens is met de uitleg van defensieminister Pieter De Crem (CD&V), namelijk dat landen die uraniumwapens in het arsenaal hebben, over het gebruik ervan vrij kunnen beslissen.
Minister Vanackere geeft in zijn antwoord blijk van onwetendheid over het feit dat in mei 2011 Costa Rica het tweede land ter wereld werd dat een nationaal verbod uitvaardigde op het gebruik, de productie en de commercie van uraniumwapens. (3)
Zo schrijft hij dat "ons land nog steeds het enige land is dat een dergelijke verbodswetgeving in voege heeft". (2) Hij legt uit dat de positie van België dienaangaande in de hele wereld bekend is aangezien dit laatst nog in 2010 werd meegedeeld aan de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. (2)
Maar terwijl hij verklaart dat deze Belgische "wetgeving berust op het 'voorzorgsprincipe'", vinden hij en zijn collega van defensie het toch niet belangrijk genoeg om even de VS-regering te polsen of er wapens met verarmd uranium werden en worden gebruikt in de aanslepende militaire interventie en oorlog in Libië.
Deze militaire operatie, die de steun kreeg van alle politieke partijen in het federaal parlement, ging van start met een VN-mandaat dat de Libische burgers en rebellen diende te beschermen tegen het moorddadige optreden van de troepen van kolonel Kadhafi.
Van burgerbescherming kan geen sprake zijn indien uraniumwapens in dit gewapend conflict worden gebruikt omdat de stofdeeltjes met uraniumoxiden, die ontstaan bij de inslag van een uraniumkogel op de wand van oorlogstanks, zich via de wind verspreiden. Steeds meer berichten in de internationale media suggereren dat uraniumwapens reeds werden gebruikt. (4)
Onder deze berichten bevinden zich spijtig genoeg ook ongefundeerde verhalen over Tomahawk- en kruisraketten die verarmd uranium zouden bevatten. Toch is het heel waarschijnlijk dat munitie met verarmd uranium werd gebruikt omdat op 26 en 27 maart A-10 vliegtuigen Libische grondposities aanvielen en omdat U.S. Africa Command (nvdr: instelling die de activiteiten van het Amerikaanse leger in Afrika coördineert) meldde dat een A-10 vliegtuig op 28 maart kogels afvuurde op het Libische kustwachtschip Vittoria. (5)
Een A-10 vliegtuig wordt standaard geladen met een mengeling van anti-tankkogels met verarmd uranium en hoog explosieve kogels zonder verarmd uranium. Een woordvoerster van de Amerikaanse luchtmacht verklaarde dat de A-10 vliegtuigen tot begin april 2011 geen uraniumkogels hadden afgevuurd, maar zij wou het toekomstige gebruik van uraniumwapens in Libië niet uitsluiten. (6)
Het is ook nog onbekend of de Harrier-vliegtuigen van de Amerikaanse mariniers in Libië uitgerust waren met verarmd uranium. In tegenstelling tot de officiële berichtgeving over het gebruik van wapens met verarmd uranium in de Golfoorlog van 1991, de Irakoorlog in 2003 en de Balkanoorlogen van de jaren negentig, geeft de VS-regering deze keer geen informatie vrij over het gebruik van uraniummunitie en de eventueel verbruikte hoeveelheden. Dit lijkt op een wijziging van haar strategie.
De geschiedenis leert dat de VS-regering in haar publieke relaties steeds de gevaren van verarmd uranium op het slagveld heeft ontkend. De VS-legerleiding ontkende niet dat soldaten besmet konden worden door de stofwolken, maar vond het onwaarschijnlijk dat zij een significante interne blootstelling aan verarmd uranium konden oplopen.
Soldaten die incidenteel blootgesteld werden aan verarmd uranium kregen geen medische follow-up. De legerleiding vond dat de gevaren van verarmd uranium niet opwogen tegen de andere gevaren op het slagveld.
Geheimhouding of nieuwe houding tegenover uraniumwapens?
Tot voor kort heeft de VS nooit het gebruik van uraniumwapens in oorlogen ontkend. De VS zou geen reden hebben om het gebruik van verarmd uranium te ontkennen wanneer de regering het als veilig beschouwt. De VS en de NAVO geven pas jaren na een oorlog de precieze coördinaten van met uraniummunitie bestookte plaatsen vrij, maar zij geven meestal snel informatie over de totale hoeveelheid van verbruikte munitie.
Als de VS deze keer liegt en gegevens over verbruikte uraniummunitie geheim houdt, dan is de enige manier om dit te bewijzen het bezoeken van plaatsen in Libië en het onderzoeken van wrakken van militair materiaal dat werd vernield door aanvallen van A-10 vliegtuigen.
Indien de VS de waarheid vertelt en zijn A-10-vliegtuigen inderdaad geen uraniumkogels afvuurden in Libië, maar 100 procent hoog explosieve kogels, dan rijzen er enkele intrigerende vragen.
De A-10 was ontworpen om pantservoertuigen aan te vallen. De VS heeft steeds geargumenteerd dat verarmd uranium heel effectief is in het vernietigen van tanks en daarom onmisbaar in het wapenarsenaal. Indien de VS ervoor heeft gekozen om in Libië geen uraniumkogels te gebruiken, dan is dit misschien een teken dat de politieke onaanvaardbaarheid ervan begint door te wegen op het vermeende nut. Antwoorden krijgen op deze vragen is een kwestie van tijd en van grondig onderzoek in Libië.
Weerslag van verarmd uranium op de gezondheid
Verarmd uranium is een chemisch en stralingsactief afvalproduct van de kernenergiesector. De Europese wetgeving verbiedt de lozing van verarmd uranium in het milieu.
De industrie slaat elk materiaal met een stralingsactiviteit van meer dan 10 becquerel per gram op in speciale containers die onder toezicht staan. Verarmd uranium bestaat voor 99,8 procent uit het element Uranium-238 dat een stralingsactiviteit heeft van 12.450 becquerel per gram. (7)
Wetenschappelijk onderzoek op menselijke lichaamscellen heeft aangetoond dat blootstelling aan verarmd uranium instabiliteit in de genen kan veroorzaken en dat de alfadeeltjes die het uitzendt ten dele verantwoordelijk zijn voor schade aan de cellen. Chronische, langdurige blootstelling aan scherven van verarmd uranium in het lichaam houdt een kankerrisico in. (8)
Willem van den Panhuysen
Willem van den Panhuysen is medewerker bij Belgische Coalitie 'Stop uraniumwapens!'
Bronnen:
(1) U.S. Army Environmental Policy Institute (1995): Health and Environmental Consequences of Depleted Uranium use in the U.S. Army, 6.3.4. Medical Training and Guidance, blz. 119-120;
(2) Vragen en antwoorden: www.dekamer.be
(3) ICBUW (2011): Costa Rica bans depleted uranium weapons;
(4) ICBUW (2011): Concern grows over possible use of depleted uranium in Libya;
(5) U.S. Africa Command (2011): USAF A-10 and US Barry engage Libyan vessels;
(6) ICBUW (2011): US denies depleted uranium use in Libya, but refuses to rule out future use;
(7) Chemielexikon – die Wissensdatenbank auf process.de: Process Lexikon – Uran – Isotope;
(8) Miller, A.C.: Depleted uranium: toxicology and health consequences.
Gepubliceerd op DeWereldMorgen.be
Naar boven
Naar beginpagina